Najczęstsza przyczyna bólu kolana podczas biegania. Funkcjonalna koślawość stawu kolanowego.
Cały świat biega. Od kilku lat niesamowita moda (której swojego czasu osobiście również szaleńczo się poddałem) na bieganie długodystansowe nabiera coraz większego rozpędu. Kolejne maratony z roku na rok powstają jak grzyby po deszczu, a amatorom powoli nie wystarcza już koronny dystans 42,195m i rozpoczynają walkę z biegami ultra.
Z jednej strony w dobie wszech obecnie panującej otyłości i innych chorób powodowanych coraz większą ilością czasu spędzanego za biurkiem bieganie jest trendem jak najbardziej pozytywnym. Z drugiej jednak (patrząc na profil swoich pacjentów) zauważam, że istnieje bardzo duży procent biegaczy nie do końca przystosowanych do pokonywania długich dystansów. Tak na prawdę „walczą” oni ze swoją niekorzystną fizjologią, nie zważając na ewentualne konsekwencje w celu realizowania swojej pasji i spełniania ambicji. Czy to na pewno dobry pomysł?
Urazy kolana, czyli najczęstsze kontuzje pojawiające się wśród biegaczy długodystansowych są znakomitym przykładem opisanego wyżej trendu. To właśnie największy staw ludzkiego organizmu nie rzadko okazuje się najsłabszym ogniwem w łańcuchu biomechanicznym potencjalnego maratończyka. To właśnie w tym miejscu zazwyczaj w pierwszej kolejności wychodzą na wierzch niedoskonałości budowy i fizjologii naszego organizmu. Dlaczego się tak dzieje i jaki mechanizm zazwyczaj jest tego przyczyną?
Staw kolanowy. Niewolnik biodra i stopy.
Miałem już kiedyś okazję napisać to raz i dziś powtórzę to ponownie: organizm ludzki jest niesamowitą konstrukcją. Patrząc na układ mięśniowo – szkieletowy można zauważyć, iż praktycznie żaden ze stawów człowieka nie jest w stanie działać samodzielnie. Jesteśmy jedną wielką machiną, w której wszystkie podzespoły muszą współpracować, aby efekt końcowy w postaci ruchu został uzyskany.
Oceniając wspomniany wcześniej staw kolanowy człowieka podczas biegu zauważyć można, iż jego praca zależy od ustawienia względem siebie dwóch tworzących go kości: udowej oraz piszczelowej. Pamiętać trzeba również, iż „każdy kij (kość) ma dwa końce”, które w tym przypadku znajdują się w stawie biodrowym (kość udowa) oraz skokowym (kość piszczelowa). Oznacza to nic innego jak fakt, iż każde odchylenie od pozycji neutralnej w tych dwóch miejscach będzie miała odzwierciedlenie w ustawieniu kolana.
Funkcjonalna koślawość kolana.
Potocznie mówi się, że zdrowe kolano pracuje „w osi”. Oznacza to, iż w momencie pracy z wyprostu do zgięcia stawu kolanowego w staniu powinno ono nie odchylać się (ani do wewnątrz, ani do zewnątrz) od linii wyznaczonej od środka biodra do drugiego palca stopy.
Niestety w bardzo wielu przypadkach nie tylko osób biegających zauważyć można, iż na przykład podczas przysiadu lub wchodzenia i schodzenia po schodach kolano zmienia oś pracy i „ucieka” do środka, przez co narażone jest na działanie niekorzystnych dla niego obciążeń. Skąd może brać się taki stan rzeczy? A no właśnie z nieprawidłowego ustawienia w rotacji wewnętrznej kości udowej w stawie biodrowym lub na przykład płaskostopia podłużnego i poprzecznego stopy, spowodowanego wrodzoną wiotkością więzadłową. Nie rzadko jest to problem sięgający nawet wyżej, czyli dotyczący także pogłębionej lordozy lędźwiowej kręgosłupa.
Często przyjmowana przez nas pozycja siedząca predysponuje do przykurczy zgięciowych w stawach biodrowych, które fizjologicznie powiązane są również z dodatkową rotacją wewnętrzną (zginacze oraz rotatory wewnętrzne biodra są dużo mocniejsze od prostowników i rotatorów zewnętrznych), co w dłuższym okresie czasu prowadzić może do nieprawidłowego balansu mięśniowego i sytuacji opisanej powyżej. Złe ustawienie kości udowej powoduje koślawość stawu kolanowego, co również w efekcie kompensacji prowadzi do nieprawidłowego ustawienia stopy i pogłębiania płaskostopia.
Dlaczego kolano boli podczas biegu?
Sytuacja opisana powyżej zdarza się bardzo często, ale potrafi nie dawać żadnych dolegliwości bólowych przez wiele lat. Wyobraźmy sobie teraz osobę z podobnym problemem, która postanawia przebiec maraton. Siły działające na stawy podczas biegu są kilkunastokrotnie większe niż podczas chodu i jak można się domyślić regularne przeskakiwanie z nogi na nogę (bo czymże innym jest bieg?) i amortyzacja podczas lądowania w nieprawidłowej pozycji skoślawionego kolana w bardzo szybkim czasie doprowadzi nas ze ścieżki biegowej prosto do lekarza lub fizjoterapeuty.
Pół biedy jeśli nasz mądry organizm da nam znać dość szybko i w mechanizmie koślawienia nie nastąpią duże uszkodzenia stawu. Gorzej jeśli jesteśmy typowymi twardzielami, którzy wyznają teorię „zabiegam ból i zniknie”. W takim przypadku zmiany potrafią być nieodwracalne, a usunięcie dolegliwości może potrwać bardzo długo. Uszkodzenie łąkotki, chrząstki stawowej kolana, zerwanie więzadła krzyżowego przedniego (ACL) lub syndrom pasma biodrowo – piszczelowego (ITBS) to tylko najczęstsze przykłady konsekwencji funkcjonalnej koślawości. Czy na pewno nasze ultra bieganie jest tego warte?
Jak zwalczyć funkcjonalną koślawość kolana?
Przede wszystkim należy zacząć od przyczyny problemu. Jak już wcześniej wspomniałem jest nią nie ból stawu kolanowego (on w tym całym układzie może być ewentualnie skutkiem), a nierównowaga mięśniowa na poziomie biodra, stopy, a nawet może kręgosłupa lędźwiowego. Aby ją przywrócić nie wystarczy zwykłe, izolowane wzmacnianie poszczególnych mięśni. Wymagana jest również praca nad całym kompleksem „w funkcji” czyli w pozycji stania na jednej nodze, skakania, czy biegu z kontrolą pracy kolana.
Poniżej przedstawiam przykładowe, najprostsze ćwiczenia odbudowy prawidłowego wzorca pracy stawu kolanowego w osi:
Ćwiczenie 1.
Funkcjonalna koślawość kolana. Staw kolanowy “ucieka” do wewnątrz względem osi kończyny dolnej podczas przysiadu jednonóż.
Ćwiczenie 2.
Prawidłowa praca stawu kolanowego “w osi” podczas przysiadu jednonóż.
Ćwiczenie 3.
Ćwiczenie poprawiające rotację zewnętrzną biodra w łańcuchu zamkniętym. Pacjent próbuje utrzymać staw kolanowy “w osi” kończyny dolnej i wykonuje rotację zewnętrzną w stawie biodrowym. Kolano ustawione jest w 30 stopniach zgięcia.
Ćwiczenie 4.
Możliwość utrudnienia ćwiczenia 3. poprzez dodatnie elastycznej taśmy na wysokości stawu kolanowego.
Ćwiczenie 5.
Utrzymanie stawu kolanowego “w osi” kończyny dolnej na niestabilnym podłożu.
Ćwiczenie 6.
Przysiad z kontrolą kolana “w osi” kończyny dolnej z mocno naciągniętą taśmą elastyczną.
Ćwiczenie 7.
Wskakiwanie na step z kontrolą kolana. Wyskok obunóż z lądowaniem na jednej nodze. Utrudnieniem tego ćwiczenia może być dodanie taśmy elastycznej na wysokości kolana lub niestabilnego podłoża (np. Bosu lub trampoliny).
Po wstępnym nauczeniu pacjenta kontroli kolana w warunkach statycznych wprowadza się pracę nad kontrolą dynamiczną w ćwiczeniach funkcjonalnych (na przykład w biegu na bieżni i intensywnych skokach).
Podsumowanie.
Bieganie jest wspaniałym, fascynującym sportem i warto je uprawiać. Osobiście powiem, że jest na świecie mało rzeczy, które cieszyły mnie tak bardzo jak przebiegnięcie pierwszego maratonu w życiu i każdemu z Was życzę, żeby sam przeżył to uczucie na mecie. Pamiętajmy jednak, że jak w każdej dyscyplinie sportu trening musi mieć swoje „ręce i nogi” (w szczególności nogi), a nasza fizjologia nie zawsze predysponuje nas od początku do w pełni bezpiecznego biegania długich dystansów.
Miejmy świadomość swoich ograniczeń, regularnie i z rozsądkiem je niwelujmy, a kolejne setki kilometrów będą biegały się same i to w bezpieczny dla naszych kolan sposób. W końcu nikt z nas nie lubi straconych przez kontuzję sezonów, przesiedzianych w domu przed telewizorem. Nie do tego jesteśmy stworzeni.
Ku gwoli wstępu – super blog, nie mogę oczu oderwać i klikam wpis za wpisem… Na pewno zostanę na dłużej 🙂 Niestety, jestem tym wspomnianym w artykule twardzielem, który próbuje… Czytaj więcej »
Bardzo dziękuję za miłe słowa. Cieszę się, że blog “porwał” 🙂 Niestety dla Pani to właśnie są objawy funkcjonalnej (prawdopodobne, że również strukturalnej) koślawości kolan. Myślę, że większość błędów w… Czytaj więcej »
Bardzo ważny artykuł. Mi trafienie na ten tok myślenia zajęło ok. 2 lata i kosztowało utratę kawałka łąkotki. Moja historia ku przestrodze: Mam 27 lat. Jestem bardzo pro-sportową osobą o… Czytaj więcej »
Witam serdecznie, cieszę się, że znalazł Pan odpowiedź na swoje dolegliwości i mam nadzieję, że wróci Pan do pełni sprawności. Odpowiadając na pytania: 1) Jeśli koślawość jest tylko funkcjonalna, nie… Czytaj więcej »
Witam. Mam pytanie odnoście objawów tej funkcjonalnej koślawości stawu kolanowego. Czy oprócz standardowego bólu kolan w części przyśrodkowej może się ona objawiać tez kłuciem i lekkim bólem wewnętrznej części łydki… Czytaj więcej »
WItam serdecznie. Tak, może ona wywoływać takie objawy, w szczególności na przebiegu mięsnia krawieckiego i na tzw. “gęsiej stopie” po górnej, wewnętrznej części piszczeli. Można spróbować z tym zestawem ćwiczeń,… Czytaj więcej »
a czy zestaw ten wykonywać codziennie ?
Proszę spróbować 5 razy w tygodniu. Pozdrawiam
Witam, bardzo ciekawy tematy porusza Pan na swoim blogu( a znalazłem go przez czysty przypadek i nie żałuję-(widać, co autor ma na myśli i nie leje wody),za co wielki “szacun”… Czytaj więcej »
Sprawa jest dość podobna. Jednak w takim przypadku raczej można przypuszczać, że jest to szpotawość stawów kolanowych, a nie koślawość. Złą informacją jest to, iż akurat w przypadku szpotawości dużo… Czytaj więcej »
Witam, bardzo zaciekawił mnie Pana blog, ponieważ w postach rzeczowo i konkretnie są zawarte są informacje o które bardzo trudno w internecie, czy też nawet od lekarzy(!). Mam 21 lat,… Czytaj więcej »
Witam serdecznie, jeśli chodzi o płaskostopie to ćwiczenia oraz prawidłowe wkładki stworzone pod wymiar i ukształtowanie stopy mogą tu wiele pomóc i często niwelują taki ból, o którym pani pisze.… Czytaj więcej »
Dzień dobry 🙂 Przedstawię mój problem i liczę na poradę: 3 tygodnie temu po intensywnym weekendzie: bieganie, fitness i siłownia doszło u mnie do mega mocnego napięcia mięśni z przodu… Czytaj więcej »
Witam serdecznie. Jeśli kolano “ucieka Ci” do środka to jest to spowodowane m.in. nadmiernym napięciem przywodzicieli, więc chyba nie ma sensu ich wzmacniać. 😀 powiedziałbym więcej, nawet na pewno nie… Czytaj więcej »
Mam pytanie odnośnie bólu w obrębie stawu kolanowego, Trochę biegam i od kilku tygodniu dokucza mi ból w okolicach piszczela. Aktualnie oprócz bólu piszczela boli mnie również nad kolanem. Jaki… Czytaj więcej »
Witam serdecznie,
opis jest zbyt ogólny żebym mógł cokolwiek doradzić bez diagnostyki. Proszę trochę sprecyzować gdzie, co i jak, może wtedy się uda. Pozdrawiam.
Ból dotyczy przedniej strony piszczela, jednak schodzi bardziej do wewnętrznej strony. Aktualnie, podczas każdego biegu towarzyszy mi ból w kolanie, a dokładniej w jego przedniej części i nieco wyżej. Kilkakrotnie… Czytaj więcej »
Pani Katarzyno sprawdziłbym czy nie ma stanu zapalnego w okolicy więzadła rzepki lub tzw. “gęsiej stopki”. W tamtych okolicach jest tyle struktur, że ciężko rokować, ale możliwe, że ma Pani… Czytaj więcej »
Witam serdecznie, Na początek wielki ukłon za świetny blog :), super wszystko wyłożone w przystępny sposób. Może Pan mi coś poradzi w mojej “kolanowej ” sprawie 🙂 Z bólem kolan… Czytaj więcej »
Witam serdecznie. Tak, takie dolegliwości mogą być spowodowane koślawością, jednak nie jestem w stanie odpowiedzieć na pytanie, czy te ćwiczenia są dla Pani. To zależy od rodzaju koślawości, jeśli jest… Czytaj więcej »
Na prawdę pomocne informacje, gratuluję bloga !! 🙂 Sam aktualnie zmagam się z ITBS i Bocznym Przyczepem rzepki. Po przeczytaniu tego artykułu na pewno wprowadzę dodatkowe ćwiczenia do codziennego życia,… Czytaj więcej »
Jeśli nie ma po ćwiczeniach dodatkowych dolegliwości można stosować go częściej. Co do suplementacji to nie jestem jej zwolennikiem. Wg mnie warto te pieniądze przeznaczyć na dobrego fizjoterapeutę zamiast łykać… Czytaj więcej »
Dzień dobry, Bardzo mi się spodobał pana wpis ponieważ chyba dzięki niemu znajduje przyczynę swoich problemow. Biegam od 3lat na dystansach od 5 do półmaratonu. W styczniu doszło do głebokiego… Czytaj więcej »
Witam, jak najbardziej może to być powód powstawania tych kontuzji. Warto nad tym popracować tymi ćwiczeniami oraz skonsultować sprawę z fizjo. Niestety w Szczecinie na razie nie mam jeszcze nikogo… Czytaj więcej »
Na szczęście dzięki takiemu blogowi jak ten ludzie rozumieją iż trening medyczny jest nieodłącznym elementem każdego sportu a wykonywany długotrwale wysiłek szczególnie na wysokim poziomie niejako “psuje” nas 🙂 Jako… Czytaj więcej »
Witam! Od 2 lat borykam sie z niewielkim bolem pod rzepka w prawym kolanie. Zaczelo sie przy intensywnej jezdzie na rowerze (siodelko mialam odpowiednio ustawione). Zawsze uprawialam troche sportu (glownie… Czytaj więcej »
Witam,
to zależy ile ma pani lat. Ogólnie koślawość stawów kolanowych zawsze wiąże się z koślawością stóp. Ciężko powiedzieć co było pierwsze, ale na pewno warto skorygować obydwie rzeczy. Pozdrawiam!
Czy w przypadku ćwiczenia 1 celowo mam przesuwać kolano (na którym stoję) do wewnątrz?
Witam,
w opisie jest informacja, że jest to błędna wersja tego ćwiczenia. Pozdrawiam!
Dziękuję za odpowiedź. Zmylił mnie napis “Ćwiczenie 1”. Czyli Zestaw zaczynamy od Ćwiczenia 2. Pozdrawiam ☺️
Czy samo poprawienie rotacji w biodrze pomoze tez stopie? Kiedy stopa idzie ku plaskostopiu przy koslawieniu kolana ?
Może poprawić, jeśli jest to problem funkcjonalny, nie strukturalny. Na pewno warto spróbować. Pozdrawiam!
Witam serdecznie od trzech dni zmagam się z bólem kolan dokładnie po wewnętrznej stronie by dobrze zobrazować jest to na godzinie 16-17 . Po trzech dniach biegu na krótkich dystansach… Czytaj więcej »
Witam, na razie dałbym sobie chwilę spokoju z bieganiem i sprawdził, czy po przerwie ból nie zniknie. Jeśli będzie się utrzymywać udałbym się w możliwie krótkim czasie do lekarza lub… Czytaj więcej »
Witam. Chciałam się zapytać i poradzić, czy na podstawie zdjęcia, byłby Pan w stanie stwierdzić koślawość kolan?
Witam,
dużą koślawość strukturalną tak, ale nie oceniam zdjęć i obrazów pacjentów, których nigdy nie badałem osobiście. Pozdrawiam!
Witam. Ponad miesiąc temu podczas treningu biegowego w lesie przewróciłem się na kolano. Od tamtego czasu odczuwam kłujący ból z przodu kolana po wewnętrznej stronie. Dodatkowo przy zginaniu kolana do… Czytaj więcej »
Witam,
raczej zamiast USG wybrałbym się do dobrego fizjoterapeuty. Może to coś totalnie błahego, z czym dobry fizjoterapeuta poradzi sobie w ciągu 2-3 spotkań. Pozdrawiam!
A czy nie może być tak że przywodziciele są za słabe ?
Witam. Mam taki problem że po przebiegnięciu około 1km zaczyna boleć mnie noga od kolana w dół. Jest to ból który pojawia się również podczas truchtu. Podczas zwykłego chodzenia nic… Czytaj więcej »
tam,
może Pan wybrać się do ortopedy lub fizjoterapeuty na diagnostykę. Pozdrawiam!