Rehabilitacja przedoperacyjna po zerwaniu ACL. Najważniejsze informacje.

Każda operacja wiąże się z dużą traumą dla ludzkiego organizmu. Strach przed skutkami zabiegu, zastosowane znieczulenie, czy świadomość późniejszego, powolnego procesu powrotu do zdrowia przyprawia pacjenta o ból głowy i nie napawa go optymizmem.W przypadku przymusu pilnej rekonstrukcji więzadła krzyżowego przedniego pacjent nie ma za wiele czasu do przygotowania, ponieważ decyzję o operacji podejmuje się zazwyczaj w przeciągu 48 godzin od urazu (tak dzieje się np. w przypadku większości sportowców zawodowych).  Jeśli jednak kolano nie wymaga natychmiastowej interwencji chirurgicznej to rekonstrukcję warto odwlec w czasie. Dzięki czemu pacjent może przygotować staw kolanowy na czekające go wyzwania związane z operacją. Na jakich aspektach warto skupić się podczas rehabilitacji przed zabiegiem rekonstrukcji ACL? Jakie zakresy ruchu stawu kolanowego są konieczne aby taka operacja doszła do skutku? Odpowiedzi na te i wiele innych pytań dotyczących rehabilitacji przedoperacyjnej znajdziesz poniżej.

Uraz stawu kolanowego. Co dalej?

Pierwszą, zdroworozsądkową zasadą po „świeżej” kontuzji stawu kolanowego jest oczywiście szczegółowa diagnostyka ewentualnych uszkodzeń. W takim przypadku pilna wizyta u lekarza, dokładne badanie funkcjonalne i ewentualne badania dodatkowe (USG w przypadku podejrzenia urazów powierzchownych, MRI w uszkodzeniu np. łąkotki lub ACL) to podstawa do dalszego działania.  Pamiętaj jednak, że diagnostyka typu USG, czy MRI, które potwierdzają zerwanie więzadła krzyżowego przedniego nie są podstawą do tego, aby decydować o zabiegu operacyjnym. W takim przypadku decydującą rolę pełnią możliwości funkcjonalne pacjenta, o których pisałem wcześniej w poście „Czy warto operować uszkodzony ACL?”. Oczywiście staw kolanowy po świeżym zerwaniu ACL zazwyczaj nie jest w najlepszym stanie. Duże dolegliwości bólowe, obrzęk, niekiedy krwiak i ograniczenie zakresu ruchu wyprostu oraz zgięcia to typowe objawy pourazowego stanu zapalnego. Czy w takim stanie można myśleć o rehabilitacji? Nawet TRZEBA! Nie ma na co czekać i warto zacząć jak najszybciej. To właśnie my, fizjoterapeuci jesteśmy w stanie przywrócić kolano do względnej sprawności zmniejszając dolegliwości bólowe oraz obrzęk, czy specjalnymi technikami mobilizując staw do prawidłowego ruchu.

---

---

Decyzja o operacji. Od czego zacząć?

Przede wszystkim jeśli podjęłaś/ąłeś już decyzję o rekonstrukcji ACL to musisz pamiętać, że wszystko co uda Ci się wypracować przed zabiegiem będzie pozytywnie procentować zaraz po jego wykonaniu. Z własnego doświadczenia mogę napisać, że najczęstszym problemem pacjentów po urazie kolana jest brak zakresu ruchu tego stawu, niezbędnego do wykonania operacji i to na nim skup się najbardziej podczas przygotowania do rekonstrukcji ACL. W pierwszej kolejności jeśli tylko to możliwe zadbaj z fizjoterapeutą o pełen wyprost kolana. To najważniejszy element rehabilitacji przedoperacyjnej. Oczywiście zdarzają się przypadki, w których zakres ruchu jest ograniczony przez strukturalne uszkodzenia wewnątrz kolana: „zablokowanie” stawu przez pękniętą łąkotkę lub powstały kikut więzadła krzyżowego, towarzyszące uszkodzenie więzadła pobocznego wykluczające pracę nad wyprostem w fazie ostrej po uszkodzeniu. Jeśli jednak pełen wyprost kolana ograniczony jest jedynie poprzez ból i napięcie mięśni to jest to pierwsza rzecz, nad którą musisz wypracować.  W drugiej kolejności zadbaj o osiągnięcie jak największego zgięcia stawu przed planowaną operacją. Zakres 0-90° to minimum, które musisz wypracować żeby ułatwić sobie późniejszą rehabilitację. Po zabiegu Twój fizjoterapeuta będzie miał (dosłownie i w przenośni) pełne ręce roboty, więc jeśli możesz mu ułatwić życie to na pewno warto o tym pomyśleć wcześniej i włożyć w to trochę swojej pracy.

Im masz lepszą formę, tym  mniej jej stracisz po rekonstrukcji.

Podstawowa zasada rehabilitacji pooperacyjnej: z im wyższego pułapu sprawności fizycznej, siły mięśniowej i zakresu ruchu zabierasz się do wykonania rekonstrukcji ACL, tym mniej będziesz miał/a do nadrobienia po wykonaniu operacji. Jeśli zabieg zaplanowany jest na kilka miesięcy do przodu wykorzystaj ten okres najlepiej, jak się da. To nie czas na leżenie i zastanawianie się co będzie dalej, a szansa na odzyskanie większej części sprawności i „wystartowanie” z lepszego poziomu do naprawy zerwanego ACL. Jeśli jest to izolowane uszkodzenie więzadła krzyżowego wzmacniaj nogę w każdy możliwy sposób, który nie wywołuje dolegliwości bólowych stawu. Oczywiście omijaj raczej sporty, w których musisz wykorzystywać dużo ruchów rotacyjnych kolana (np. piłka nożna, narty) ponieważ brak ACL’a może skutkować niestabilnością i kolejnymi niechcianymi skutkami.

Zbudowanie silnych mięśni kończyn dolnych przed zabiegiem umożliwi szybszy powrót do sprawności po operacji.

 W przypadku gdy już pierwotne zerwanie połączone jest z urazem innych, dodatkowych struktur kolana (np. łąkotka, chrząstka) skonsultuj Twój plan przedoperacyjny z dobrym specjalistą (fizjoterapeutą/trenerem medycznym) zajmującym się rehabilitacją ortopedyczną i z nim ustal indywidualnie na ile możesz sobie pozwolić w obecnej formie, a czego powinieneś unikać.

Podsumowanie.

Tak naprawdę nie ma „złotego” standardu rehabilitacji przedoperacyjnej w przypadku urazów stawu kolanowego. Można nawet napisać, że ilu pacjentów, tyle różnych metod przywracania ich do względnej sprawności przed zabiegiem. Plan działania w przypadku zerwania ACL zawsze powinien być ustalany indywidualnie po dokładnym badaniu pacjenta, ponieważ tylko w taki sposób zmniejsza on ryzyko uszkodzenia innych struktur nieprawidłowo wykonywanym treningiem.  Jedno jest pewne. Rehabilitacja przedoperacyjna i przygotowanie stawu kolanowego do rekonstrukcji jest co najmniej tak samo istotne, jak fizjoterapia wprowadzana zaraz po jej wykonaniu. Warto się do niej przyłożyć i przepracować kilka tygodni więcej dla swojego zdrowia.